Deng Xiaoping en het marktsocialisme

Na de dood van Mao Zedong, de grondlegger van de Volksrepubliek China, nam Deng Xiaoping (1904-1997) in 1978 de leiding over. Hij heeft het land geregeerd tot in 1989.

De Culturele Revolutie

Tijdens het communistische bewind onder Mao Zedong (1893-1976) – leider van de Communistische Partij van China (CPC) – werd in 1966 ‘De Grote Proletarische Culturele Revolutie’ gestart. Het beleid van Mao Zedong was erop gericht om alles wat niet-communistisch was te elimineren: zo werd er op radicale wijze met oude Chinese tradities gebroken en werd het historisch erfgoed zonder pardon gesloopt. De Culturele Revolutie ging gepaard met talloze executies, onteigeningen, martelingen en zogeheten vechtbijeenkomsten. Alles leek plaats te moeten maken voor de aanbidding van Mao Zedong. De revolutionaire operatie heeft tien jaar geduurd – tot de dood van Mao Zedong in 1976.

Wie was Deng Xiaoping?

Deng Xiaoping werd reeds in de jaren twintig lid van de CPC. Enkele jaren later leidde hij een communistische opstand beweging tegen het nationalistische bewind van de KMT. Toen in 1949 de Volksrepubliek China werd gesticht, kreeg Deng Xiaoping steeds meer macht binnen de CPC. Hij was dan ook de bereidwillige compagnon van Mao Zedong. Toen Deng Xiaoping in de jaren vijftig ook ging samenwerken met Liu Shaoqi (1898-1969), de toenmalige president van de Chinese Volksrepubliek, werd hij tijdens de Culturele Revolutie buitenspel gezet door Mao Zedong. Twee jaar na diens dood nam Deng Xiaoping het communistisch bewind over.

Economische hervormingen

Het communistische beleid van Deng Xiaoping was echter gematigder dan dat van Mao Zedong. Als vicepremier en leider van de Volksrepubliek China bedreef hij een nieuw soort politiek: de zogenaamde opendeurpolitiek die gepaard ging met economische hervormingen in het binnenland, en waarbij het buitenland werd uitgenodigd tot het drijven van handel met China. Het beleid van Deng Xiaoping was zowel kapitalistisch als socialistisch van aard, en wordt tegenwoordig ook wel ‘marktsocialisme’ genoemd.

China en wereldhandel

Om handel te kunnen drijven met het buitenland was het noodzakelijk om goede banden te smeden met de leiders van andere mogendheden. Deng Xiaoping was echter een pragmatisch bewindvoerder en onderhield goede betrekkingen met zowel de Sovjet-Unie als de Verenigde Staten. China wist zich in de loop der jaren te ontpoppen tot een economische mogendheid. In 1989 besloot Deng Xiaoping zijn politieke functie neer te leggen. Jiang Zemin (1926) werd benoemd tot zijn opvolger.